Američka tragedija

• korice izvitoperene

Roman »Američka tragedija« zasnovan je na jednom stvarnom do gađaju umorstvu djevojke Grace Brown, koju je njen ljubavnik, bolesno ambiciozan mladić, ubio zbog toga što mu je smetala u njegovu društvenom usponu. Na potki tog događaja Dreiser je sa gradio opsežno djelo i dao široku panoramu američkog života u prvim decenijima ovog stoljeća (djelo je prvi put objavljeno 1925. godine). Prikazujući zločin kao posljedicu slijepih unutrašnjih pobuda i društvenih okolnosti, Dreiser je ovim, kao i nekim svojim ranijim romanima (npr. »Carrie«, »Genije«) izazvao burne diskusije i imao neprilike sa cenzurom. Kao i Zola, koga je na početku svoga književnog stvaranja uzimao za uzor, Dreiser nastoji da kao objektivni promatrač izvede u prvi plan likove koje prikazuje a da sam, kao pisac, uvijek ostane u pozadini. Njegovi junaci, redom tragični, prikazani su više kao žrtve nego kao krivci, a za zločine koje su počinili, za njihov nemoral i prijestupe Dreiser ne optužuje njih nego društvo koje ih je oblikovalo i često prisiljavalo na takve postupke. Pojavivši se u književnosti kao sljedbenik Zoli na naturalizma, prihvativši zatim (u svom »Geniju«, 1915) izrazito ničeanske ideje, Dreiser sve više dolazi do saznanja da uzroci sve ga zla ponajviše leže u samom društvu te zauzima socijalističko stajalište, koje je u »Američkoj tragediji već sasvim izrazito. Ma da mu je stil ponekad nezgrapan (što su njegovi protivnici uvijek naglašavali da bi umanjili umjetničku vrijednost njegovih djela). Dreiser je jedan od najvećih američkih pisaca prve polovine ovog stoljeća, a »Američka tragedija«, taj roman koji zrači nekom sumornom dramatičnošću i neospornom tragičnom snagom ubra ja se među najvrednija djela američke književnosti. Štoviše, H. G. Welles je, ne bez razloga, uvijek isticao da je to jedan od najvećih romana našeg stoljeća.