Rat i pozornica

S ovitka:

Između dva rata, stil zagrebačke umetničke fotografije je bio veoma cenjen i poznat u čitavom svetu. Jedan od tvoraca to škole, Zorž Skrigin, ima velikih za sluga za tu popularnost, jer ne samo što je bio prvak umetničke fotografije u Jugoslaviji, nego je dobio i mnoga priznanja širom sveta. Od 1937. godine učestvuje na svim značajnim izložbama umetničke fotografije, postiže zna čajne uspehe i dobija prve nagrade u: San Francisku, Buenos Airesu, Bostonu, Njujorku, Amsterdamu, Berlinu, Milanu, Torinu i Budimpešti.

Kada je neprijatelj 1941. godine okupirao Jugoslaviju, Zorz Skrigin stupa u redove boraca NOV. Njegova kamera, kojom je stekao tolika priznanja, ni ovde nije mirovala. Od prvog dana, takoreći, on njome beleži, u vrlo teškim uslovima, skoro sve značajnije događaje i ličnosti toga vremena.

Od više stotina tako napravljenih fotografija, Zorž Skrigin, je, za ovu knjigu, Izabrao 265 najkarakterističnijih. Lakim, živim i zanimljivim stilom, autor priča o nastanku svih ovih slika. Na vrlo zanimljiv način on opisuje emotivne momente koji su ga nagnali da snimi baš ove fotografije, i vrlo jednostavno, anegdotski govori o jednom teškom vremenu i ljudima koji su to vreme učinili velikim. Priča o nastanku ovih fotografija počinje pola- akom u partizane iz Zagreba. Put od okupiranog Zagreba do oslobodenog Beograda bio je dug tri godine I 18.000 kilometara. Smenjivala su se godišnja doba krajevi, a Zork Skrigin je sa vojskom i narodom pešice prolazio Baniju, Kordun, Liku, Gorski Kotar, Hrvatsko Primorje, Krajinu, Bosnu, Hercegovinu, Crnu Goru, Majevicu, Koza- ro, Dalmaciju i umetnički dokumentarno sačuvao od za borava mnogo istorijske trenutke i ličnosti naše Revolucije. Na nov i zanimljiv način autor nam, kroz slike i tekst, evocira rast NOP-a, počev od prvih akcija manjih grupa partizana i partizanskih bataljona, pa do brigada i divi zija. Isto tako opisujući vezu naroda sa partizanima, autor alika pomoć naroda vojsci, zbegove, kao I stvaranje na- rodne vlasti. Tu su prvo zasedanje AVNOJ-a, prvi kongresi omladine i AFZ-a, kao i vrlo zanimljivo opisano, a izborom fotografija impresivno prikazano, II zasedanje AVNOJ-a. Vrlo plastično, snagom umetničke fotografije i tekstom, autor nam evocira svu težinu neprijateljskih ofanziva. Bitka za ranjenike u kanjonu Rame i prelaz Neretve u IV ofanzivi smenjuje se relativnim odmorom, u Hercegovini, da bi se odmah na sledećim stranicama nastavila još surovijom V ofanzivom kroz bespuće Zelengore. I nastavljaju se tako ofanzive, a slike, ispričane živim jezikom, dočaravaju VI ofanzivu i Kozaru, VII ofanzivu i Drvar sve do Visa i Beograda.